Dəvə sümüyü əsrlər boyu Şərq mədəniyyətində istifadə edilən ən qədim təbii materiallardan biridir. Səhrada yaşayan dəvələrin skeletindən əldə olunan bu material həm möhkəmliyi, həm də işlənməsi ilə seçilir. Xüsusilə təsbeh ustaları tərəfindən yüksək qiymətləndirilir. Dəvə sümüyündən hazırlanan təsbehlər həm tarixi baxımdan, həm estetik görünüş baxımından, həm də praktik istifadəsi ilə diqqət çəkir.
Bu yazıda dəvə sümüyünün nə olduğu, necə hazırlandığı, hansı keyfiyyətlərə malik olduğu, saxta məhsulların necə tanındığı və düzgün təsbeh seçiminin hansı qaydalara əsaslandığı haqqında geniş izah təqdim olunur. Eyni zamanda Tesbeh.al üzərindən nümunələrə baxmaq üçün keçidlər də əlavə olunub.
Dəvə Sümüyü Nədir?
Dəvə sümüyü, təbii heyvan sümüyünün xüsusi üsullarla təmizlənməsi, qurudulması və işlənməsi nəticəsində əldə edilən orqanik materialdır. Bu material rəng olaraq ağ, krem və ya sarı çalara malik olur və yaşlandıqca daha isti tonda bir görünüş alır. Təbii sümüyün quruluşunda xırda damarlar, mikro məsamələr və yüngül teksturalar olur. Bu xüsusiyyətlər onu plastik və digər süni materiallardan dərhal fərqləndirir.
Dəvə sümüyü yüngül, möhkəm, mütənasib çəkidə və ələmədə balanslı olması ilə seçilir. Buna görə də təsbeh dənələri üçün ideal material sayılır.
Dəvə Sümüyünün Tarixi
Sümük materialı min illər əvvəl Yaxın Şərqdə və Türk tayfalarında gündəlik əşyaların hazırlanmasında geniş istifadə olunurdu. Tarixi mənbələrdə təsbehlərin ilkin formalarının məhz sümükdən hazırlandığı qeyd edilir. Səhrada yaşayan ərəb tayfalarında dəvə müqəddəs heyvan sayıldığından, dəvədən alınan hər bir hissə – süd, yun, dəri və sümük – qiymətli hesab olunub.
Bu gün də dəvə sümüyü həm ənənəvi, həm də retro təsbeh sənətinin ən önəmli materiallarından biridir. Usta işi dəvə sümüyü təsbehləri həm Türkiyədə, həm İran və ərəb ölkələrində, həm də Azərbaycanda kolleksionerlər tərəfindən xüsusi maraqla toplanır.
Dəvə Sümüyü Necə Hazırlanır?
Dəvə sümüyünün təsbehə çevrilməsi uzun mərhələlər tələb edir. Keyfiyyətli bir təsbeh üçün materialın düzgün hazırlanması əsas şərtdir.
1. Sümüyün təmizlənməsi
Dəvədən əldə edilən sümük öncə yağ və toxuma qalıqlarından tam təmizlənir. Bu mərhələ xüsusi kimyəvi reaktivlər və ya təbii üsullarla aparılır.
2. Qurudulma
Sümük günlərlə, bəzən həftələrlə günəşdə və ya xüsusi sobada qurudulur. Bu proses sümüyün sabitləşməsi və çatlamaması üçün vacibdir.
3. Kəsim
Qurumuş sümük bıçaq və ya mişar vasitəsilə bloklara bölünür. Təsbeh ustası bu bloklardan dənələr üçün material çıxarır.
4. Oyma
Sümükdən çıxarılan xırda parçalar xüsusi oyma alətləri ilə dairəvi hala gətirilir. Bu mərhələ usta bacarığı tələb edir, çünki sümük yanlış bucaqla oyulduqda qırıla bilər.
5. Cilalanma
Dənələr əvvəlcə kobud zımpara ilə formaya salınır, daha sonra incə zımpara və xüsusi cila pastası ilə parıldadılır. Bu mərhələdən sonra sümük həm toxunuş baxımından, həm də görüntü olaraq tam hazır vəziyyətə gəlir.
6. Yığılıb montaj edilməsi
Dənələr saplanır, imamə, pul və separator hissələri hazırlanır və təsbeh tamamlanaq montaj edilir.
Dəvə Sümüyünün Fiziki Xüsusiyyətləri
Təsbehləri aşağıdakı xüsusiyyətləri ilə digər materiallardan fərqlənir:
- Yüngül və balanslıdır
- Əlin istiliyi ilə tez uyğunlaşır
- Uzun müddət istifadə olunsa belə parıltısını qoruyur
- Yaşlandıqca daha gözəl görünüş alır
- Səs tonu yumşaqdır və çox sevilən “cip-cip” təsbeh səsi verir
- Qoxusuzdur
- Təbii damar quruluşuna malikdir
Bu xüsusiyyətlər xüsusilə təsbeh həvəskarlarının axtardığı keyfiyyətlərdir.
Dəvə Sümüyü Təsbehlərinin Üstünlükləri
Rahat tutuş
Dənələr barmaqda rahat gəzir, sürüşmə balanslıdır.
Yüngüllük
Uzun müddətli istifadədə əli yormur.
Təbii görünüş
Plastik və sintetik materiallardan fərqli olaraq, sümük təbii və isti görünüşə malikdir.
Yaşlandıqca dəyər qazanır
Dəvə sümüyü zamanla daha krem rənginə dönür və bu, kolleksionerlər tərəfindən yüksək qiymətləndirilir.
Retro və ənənəvi təsbeh üçün ideal materialdır
Oyma işləri sümük üzərində çox estetik görünür.
Dəvə Sümüyü Təsbehləri və Tesbeh.al
Tesbeh.al saytında həm sadə, həm usta işi retro modellər, həm də oyma təsbehlər mövcuddur. Dəvə sümüyü təsbeh modelləri orijinallığı, keyfiyyəti və işlənmə səviyyəsinə görə seçilmişdir.
Aşağıdakı linklərdə camel bone təsbeh modellərini görə bilərsiniz:
Retro və oyma sümük təsbehləri:
https://tesbeh.al/kateqoriya/retro-tesbehler/oyma-sumuk-tesbehler/
Kuka imaməli, premium dəvə sümüyü modeli:
https://tesbeh.al/kataloq/kuka-imameli-deve-sumuyu-tesbeh/
Saxta Dəvə Sümüyünü Necə Tanımaq Olar?
Bazarda təəssüf ki, plastik və ya kompozit materiallardan hazırlanmış saxta məhsullar da satılır. Təbii dəvə sümüyünü tanımaq üçün aşağıdakı məqamlar vacibdir:
Rəng
Təbii sümük bir qədər mat və təbii krem çalarlı olur. Plastik məhsullar həddindən çox tək rəngli və parlaqlığa malikdir.
Qoxu
İsidildikdə plastik məhsullar kəskin qoxu verir. Təbii sümükdə qoxu olmur.
Damar quruluşu
Təbii sümükdə mikro damarlar və məsamələr olur. Saxta məhsullarda bu damarlar eyni formada təkrarlanan naxışlar şəklində görünür.
Çəkisi
Təbii sümük plastikdən bir qədər ağır, şüşədən isə daha yüngüldür.
Səs
Təbii sümük təsbehlərində dənələr bir-birinə dəydikdə yumşaq və təbii səs çıxarır.
Dəvə Sümüyü Təsbeh Qiymətləri
Dəvə sümüyü təsbehlərinin qiyməti bir neçə faktora görə dəyişir:
- Sümüyün keyfiyyəti
- Dənələrin ölçüsü
- Ustanın oyma bacarığı
- İmamə və ara hissələrin işlənməsi
- Kolleksiya modeli olub-olmaması
Orta qiymət aralığı:
- Sadə dəvə sümüyü təsbeh: 25–70 AZN
- Oyma və usta işi modellər: 120–250+ AZN
- Retro və yığma modellər daha yüksək qiymətə çata bilər
Tesbeh.al saytında qiymət və modelləri ətraflı görə bilərsiniz:
https://tesbeh.al/kataloq/kuka-imameli-deve-sumuyu-tesbeh/
Azərbaycanda Dəvə Sümüyü Təsbehləri
Azərbaycanda xüsusilə son illərdə dəvə sümüyünə maraq artıb. Kolleksiyaçılar və təsbeh həvəskarları retro görünüşə sahib, təbii materiallardan hazırlanmış təsbehləri daha çox seçir. Tesbeh.al bu sahədə həm dizayn, həm də material keyfiyyəti baxımından seçilmiş modellər təqdim edir.
Xüsusən oyma ustalarının əl işləri bu kateqoriyada daha çox tələb olunur:
https://tesbeh.al/kateqoriya/retro-tesbehler/oyma-sumuk-tesbehler/
Dəvə Sümüyü Təsbeh Alarkən Nələrə Diqqət Etməli?
- Təbii damarlar olmalıdır
- Dənələrin rəngi tək, plastik parıltısında olmamalıdır
- Usta işi olan təsbehlərdə dənələrin ölçüsü və kəsimi bərabər olmalıdır
- Plastikin qoxusu olmamalıdır
- İsti-soyuq testində deformasiya verməməlidir
- Etibarlı mağazadan alınmalıdır
Tesbeh.al bu sahədə həm orijinallıq, həm də keyfiyyət baxımından düzgün seçimdir.
Xülasə
Dəvə sümüyü təsbehləri həm tarixi ənənəni yaşadan, həm də estetik baxımdan çox zərif görünən əl işləridir. Təbii material olması, yaşlandıqca daha gözəl rəng alması və yüngül istifadəsi onları digər təsbeh materiallarından fərqləndirir. Əgər klassik, təbii və uzunömürlü bir təsbeh axtarırsınızsa, dəvə sümüyü ən doğru seçimdir.
Daha çox modeli Tesbeh.al mağazasında görə bilərsiniz:
Dəvə sümüyü təsbeh (kuka imaməli):
https://tesbeh.al/kataloq/kuka-imameli-deve-sumuyu-tesbeh/
Oyma sümük və retro təsbehlər:
https://tesbeh.al/kateqoriya/retro-tesbehler/oyma-sumuk-tesbehler/